Postępowanie pooperacyjne po endoprotezoplastyce stawu biodrowego

Dziś poruszymy temat postepowania pooperacyjnego po endoprotezoplastyce stawu biodrowego.  Program usprawniania po zabiegu  uzależniony jest od typu użytego implantu (samej protezy), wieku pacjenta,  przyczyny operacji,  wydolności układu krążenia i chorób towarzyszących.

Postepowanie pooperacyjne zależy też od zastosowanego dostępu operacyjnego a przede wszystkim zaleceń operatora. Z racji na wiele elementów składających się na proces pooperacyjnego postepowania w artykule użyjemy często uproszczeń zwrotów medycznych i zaleceń ogólnych dla większości pacjentów.

Już  po operacji (w zerowej dobie) wskazane są ćwiczenia oddechowe 10-15 głębokich wdechów z unoszeniem ramion i wydechów z opuszczaniem ramion.

W  pierwszej pooperacyjnej dobie rozpoczynamy ćwiczenia izometryczne – napinanie łydek, pośladków, mięśni brzucha oraz rozpoczyna się pionizacja pacjenta z asekuracją fizjoterapeuty/lekarza prowadzącego. Pionizacja z pomocą kul lub balkonika.

W kolejnych dniach zwiększa się dystans do pokonania. Decyzję o obciążaniu kończyny, podejmuje się w porozumieniu z operatorem. Wskazanym jest aby pacjent przebywający w oddziale nauczył się wchodzenia i schodzenia ze schodów po przebytej operacji.

Kiedyś zalecano korzystanie z 2 kul nawet do 3 miesięcy następnie przez kolejne 2-3 miesiące o jednej kuli.

W obecnym podejściu i zaleceniach w większości przypadków używanie kul ma mieć działanie przeciwbólowe i asekuracyjne. Przyjmuje się iż nowoczesne implanty są osadzone stabilnie co znacznie skraca czas koniecznego pełnego odciążenia.

Idealnie jest jeżeli uda wraz z tułowiem nie przekraczają kąta prostego, niewskazane jest także zakładanie nogi na nogę / krzyżowanie nóg.

Wskazane są wyższe siedziska, nie należy siadać na ich skraju. Pamiętać warto również, aby nie korzystać ze zbyt niskich toalet (można dokupić specjalne nakładki podnoszące poziom deski warto o tym pomyśleć już przed operacją, czasami we wstępnej fazie dobrze też mieć przy toalecie zamontowane uchwyty/ barierki umożliwiające przytrzymanie się  przy siadaniu i wstawaniu).

Przy staniu (po zagojeniu się ran i wgojeniu endoprotezy)warto pamiętać aby równomiernie obciążać obie kończyny nie przenosić ciężaru tylko na jedną stronę aby uniknąć powikłań przeciążeniowych zarówno w kończynach dolnych jak i kręgosłupie.

Przy wstawaniu z łóżka warto pomóc sobie nogą zdrową podtrzymując nią kończynę operowaną, po woli obracać wraz z całym ciałem popierając się dłońmi z tyłu. Do momentu oparcia stóp o ziemię.

Przy schylaniu się warto pamiętać aby uginać również kolana. Jeżeli chcemy podnieść przedmiot z podłogi lepiej odchylić operowaną kończynę do tylu stojąc na nieoperowanej nodze. I dodatkowo asekurując się jedną ręką o uchwyt/ścianę. (Pozycja podoba do asekurowanej jaskółki)

Jeżeli niesiemy coś cięższego np. zakupy ( zbyt duże obciążenia są przeciwskazane ) należy nieść je po stronie kończyny operowanej lub lekko przed nią.

Wchodzenie po schodach: w przypadku używania 2 kul. Najpierw stawiamy zdrową nogę , następnie dostawiamy kule z kończyna operowaną.

W Przypadku jednej kuli ręka przeciwną do kończyny nieoperowanej łapiemy za poręcz. Stawimy nogę zdrową i dostawiamy kończynę operowaną razem z kulą. Tak jak na rycinie:

W przypadku używania 2 kul: najpierw stawiamy operowaną kończynę razem z dwiema kulami i dostawiamy kończynę zdrową.

Przy schodzeniu z 1 kulą trzymając się poręczy i stawiamy niżej najpierw kończynę operowaną wraz z kulą, dostawiamy kończynę zdrową.

Co do chodzenia z jedną kulą, literatura medyczna rożni się co do tego po której stronie podpierać się. W praktyce warto pamiętać aby technika chodu była dla nas najbardziej wygodna i ergonomiczna. Podkreślam tu ponownie wartość zaleceń fizjoterapeutów po operacji.

Tu warto odczekać aby mięsnie wróciły do swojej sprawności. Istotne jest również która kończyna jest zoperowana i czy posiadamy auto ze skrzynią manualną czy automatyczną. Najważniejsze jest wsiadanie i wysiadanie do samochodu. Przy wsiadaniu odsuwamy fotel mocno do tyłu ,siadamy również tyłem łapiąc się za deskę rozdzielną i kierownicę po woli równocześnie obracamy obie nogi i dosuwamy fotel przy wysiadaniu postępujemy odwrotnie.

W zależności od dyscypliny, musimy zdawać sobie sprawę iż po zabiegu endoprotezoplastyki nie będzie można uprawiać wyczynowo sportu. ( istnieją oczywiści wyjątki od tej reguły, osoby takie są jednak w znacznej mniejszości) Zaczynając od roweru ( na początku zaleca się rower stacjonarny) i ćwiczeń w wodzie- na basenie ( dynamiczne pływanie żabka jest przeciwskazane). Można powrócić do rekreacyjnego uprawiania właśnie tych sportów które są bardzo dobrą rehabilitacją zarówno fizyczna jak i psychiczną dla pacjentów.

Nie ma przeciwwskazań (poza dolegliwościami bólowymi związanymi z gojeniem się tkanek po operacji) w powrocie do aktywności seksualnej, należy jednak pamiętać o zasadach unikania nadmiernego zgięcia tułowia w stosunku do nóg , gwałtownych i nadmiernych rotacji zewnętrznych i wewnętrznych.

Przy Myciu się w okresie pooperacyjnym lepiej korzystać z prysznica/ krzesła pod prysznicem. Na kąpiel w wannie lepiej zdecydować się w późniejszym okresie starając się jak wcześniej wspomniano nie przekraczać 90* między tułowiem a kończynami dolnymi.

Bibliografia:

Ryciny pochodzą z podręcznika: Mam sztuczny staw biodrowy – wydawnictwo Lekarskie PZWL