Choroba zwyrodnieniowa i endoprotezoplastyka – kilka informacji dla Pacjentów
Endoprotezoplastyka – to zabieg chirurgiczny polegający na wycięciu zniszczonej części stawu i jego wymianie – zastąpieniu danego elementu stawu (bądź jego całości) materiałem sztucznym. Najczęściej takie operacje przeprowadza się z powodu zaawansowanych zmian zwyrodnieniowych którym towarzyszą znaczne dolegliwości bólowe.
Zmiany zwyrodnieniowe w dużym uproszczeniu to zużycie się powierzchni stawu która pokryta jest w przypadku zdrowia chrząstką szklistą. W zdrowym stawie powierzchnie stawowych chrzęstne i znajdujący się miedzy nimi płyn stawowy przesuwają się gładko i bezboleśnie. Jeżeli jeden z elementów tego obiegu zamkniętego straci swoje właściwości rozpoczyna się wzajemne „ścieranie” pasujących do siebie części. Postępujące zmiany zwyrodnieniowe są najczęściej nieodwracalne.
Sam proces zwyrodnienia może przebiegać z bardzo licznych i różnych przyczyn takich jak m.in. złamania, stłuczenia, różnorakie stany zapalne, dysplazje, jałowe martwice itp. W sytuacji w której nie możemy jednoznacznie znaleźć przyczyny zmian zwyrodnieniowych wysuwamy wtedy rozpoznanie idiopatycznych zmian zwyrodnieniowych i tak w praktyce jest najczęściej.
Warto wspomnieć o tym że zabieg endoprotezoplastyki nie jest stosowany tylko w leczeniu zmian zwyrodnieniowych ale również w niektórych złamaniach (np. szyjki kości udowej), w przypadku resekcji kości z powodu leczenia nowotworów. Stosowanych jest kilka typów protez np.:
- Całkowite (np. w przypadku stawu biodrowego wymieniony jest cały staw czyli panewka – to część wklęsła od strony miednicy, zastępcza głowa kości udowej i trzpień który znajduje w kości udowej.
- Połowicze – wymieniamy część zniszczonego stawu
- Związane / niezwiązane.
- Poresekcyjne – w przypadku ciężkich złamań i leczeniu operacyjnym nowotworów złośliwych.
- Osadzane na cemencie/ bezcementowe / hybrydowe
- Rewizyjne – odpowiednio skonstruowane protezy stosowane przy m.in. zabiegach wymiany endoprotez z powodu ich zużycia, złamania okołoprotezowego.
Panie doktorze ja nie chce protezy z cementu !
Co to jest Cement kostny?
Cement kostny – czyli polimetylmetakrylat jest biomateriałem stosowanym w endoprotezie stawu biodrowego (cementowanej) . Jest on jednocześnie biozgodny czyli dobrze adaptuje się do organizmu. Może być też nośnikiem antybiotyku.
W pierwotnej protezoplastyce nie stosuje się protez zrobionych z samego cementu kostnego, natomiast często przy osadzania implantów celem odpowiedniego wypełnienia i umocowania dodaje się cienką warstwę cementu między implant a kość.
Istnieją przypadki w których stosuje się protezy w całości wykonane z cementu kostnego. Są to tzw. „Spacery” używane przy wymianach endoprotez do czasowego podgojenia infekcji.
Dodatkowo występują również rozwiązania bezcementowe. Implant nastrzyknięty jest hydroksyapatytem co ma spowodować jego „zrośnięcie się z kością”.
Obecnie endoprotezy wykonane są z:
- Stopów metalowych- z tytanu lub stopów kobaltowo-chromowych.
- Niektóre głowy i panewki wykonane są z ceramiki.
- Elementy z tworzywa sztucznego są zbudowane z polietylenu.
W Przypadku alergii na metale ( najczęściej na chrom i nikiel) należy poinformować o tym lekarza prowadzącego. W takiej sytuacji stosuje się specjalne implanty hipoalergiczne.
Poza prawidłową kwalifikacją i wykonaniem operacji wszczepienia endoprotezy bardzo ważne jest odpowiednie stosowanie się pacjentów do zaleceń pooperacyjnych (o tym w kolejnym artykule) oraz odpowiednia rehabilitacja.
Kilka słów o historii endoprotezy
Pierwszym połowiczy sztuczny staw biodrowy wszczepił T. Glück w 1891 roku wykonany z kości słoniowej, stabilizowany był w kości udowej niklowymi i ocynkowanymi śrubami oraz cementem (który składał się z kalafonii, kitu pszczelego oraz sproszkowanego pumeksu i gipsu).
W 1949 roku Austin-Moore wszczepił pierwszą nowoczesną połowiczą endoprotezę stawu biodrowego wykonaną z vitalium.
Jest to stop składający się z kobaltu, chromu i molibdenu.
1962 roku, kiedy Charnley wszczepił całkowitą endoprotezę stawu biodrowego. Mimo wprowadzenia licznych zmian konstrukcyjnych zasady budowy endoprotez biodra nie zmieniły się.
